Seneca, Epistulae morales 76 (Auszüge)

[epistulae morales 76, 8] Omnia suo bono constant.

Vitem fertilitas commendat et sapor vini, velocitas cervum;

quam fortia dorso iumenta sint quaeris, quorum hic unus est usus, sarcinam ferre;

in cane sagacitas prima est, si investigare debet feras, cursus, si consequi, audacia, si mordere et invadere:

id in quoque optimum esse debet, cui nascitur, quo censetur.

sapor, saporis, m.: der Geschmack

cervus: der Hirsch

iumenta, iumentorum, n.: die Zugtiere, die Lasttiere

sarcina: die Last

sagacitas, sagacitatis, f.: der Spürsinn

mordere, mordeo, momordi, morsum: beißen

[9] In homine quid est optimum?

ratio: hac antecedit animalia, deos sequitur.

Ratio ergo perfecta proprium bonum est, cetera illi cum animalibus satisque communia sunt.

Valet: et leones. Formonsus est: et pavones. Velox est: et equi.

Non dico, in his omnibus vincitur. Non quaero, quid in se maximum habeat, sed quid suum.

Corpus habet: et arbores. Habet impetum ac motum voluntarium: et bestiae et vermes.

Habet vocem: sed quanto clariorem canes, acutiorem aquilae, graviorem tauri, dulciorem mobilioremque luscinii?

pavo, pavonis, m.: der Pfau

vermis, vermis, m.: der Wurm

aquila, aquilae, f.: der Adler

luscinius: die Nachtigall

[10] Quid est in homine proprium?

ratio: haec recta et consummata felicitatem hominis implevit.

Ergo si omnis res, cum bonum suum perfecit, laudabilis est et ad finem naturae suae pervenit, homini autem suum bonum ratio est, si hanc perfecit, laudabilis est et finem naturae suae tetigit.

Haec ratio perfecta virtus vocatur eademque honestum est.

finis, finis, m.: die Bestimmung, der Endzweck

[11] Id itaque unum bonum est in homine, quod unum hominis est;

nunc enim non quaerimus, quid sit bonum, sed quid sit hominis bonum.

Si nullum aliud est hominis quam ratio, haec erit unum eius bonum, sed pensandum cum omnibus.

Si sit aliquis malus, puto inprobabitur; si bonus, puto probabitur.

Id ergo in homine primum solumque est, quo et probatur et improbatur.

probare: gutheißen, billigen, prüfen

improbare: missbilligen